Codziennik Artystyczny ToTuart: Socialist Modernism

Modernizm i albumy Socialist Modernism w Codzienniku Artystycznym Galerii ToTuart!

Socialist Modernism to seria świetnie wykonanych albumów fotograficznych, w których głównym bohaterem jest modernizm. Ich powstanie to inicjatywa dokumentowania architektonicznej spuścizny bloku wschodniego podjęta przez bukaresztańskie Biuro ds. Sztuki i Badań Miejskich – w skrócie BACU.

BACU założyło dwóch braci – architekta Dimitru i kurator sztuki Stefana Rusu. Cel projektu to ochrona, jak mówią „okresu i stylu, który obecnie nie jest reprezentowany w historii światowej architektury”.

W serii Socialist Modernism ukazało się już kilkanaście fenomenalnych albumów, których ceny wahają się od 60 do 100 euro. Świetnie się na to patrzy, co? Widok tych budynków wydaje się jednocześnie niezwykle znajomy i całkiem egzotyczny. Jakby były to pocztówki z innego świata, w którym spędzaliśmy kiedyś jakieś inne życie. Jakby patrzeć na wizje szaleńca, lub nerda zaczytanego w lemowskiej fantastyce. A jednak emanuje z tego jakaś niezwykła spójność, może przez tę szarość, a może przez ukrytą w tych formach wiarę w wielką moc człowieka, w jego umiejętność przezwyciężenia oporu materiału czystą siłą ducha.

 Form follows function – kilka słów o modernizmie.

Gdy myślimy modernizm, to najczęściej przed oczami stają nam wielkie, minimalistyczne bryły. Nawet gdy nie jesteśmy do końca zaznajomieni z założeniami modernizmu i nie potrafimy opisać go jako ruchu architektonicznego, to nasze pierwsze skojarzenie w większości wypadków jest trafne.

Modernizm odbił się echem nie tylko w architekturze, urbanistyce ale również malarstwie czy rzeźbie. Pojawił się na początku XX wieku i trwał do lat 80., podczas dekad swojego trwania konsekwentnie odcinał się od wszelkich stylów historycznych, stylizacji i dekoracyjności, a na piedestale stawiał funkcjonalność – to ona byłą warunkiem piękna budynku.

Form follows function, czyli forma wynika z funkcji jest hasłem autorstwa Luisa Henry’ego Sullivana i doskonale tłumaczy dyrektywy kierujące ruchem.

Modernizm to minimalizm, prostota i zabawa bryłowatą formą, których założenia wyraził w Pięciu punktach nowoczesnej architektury Le Corbusiera. Zasady te zakładały konstruowanie domu na wolnostojących słupach – pillotis – co pozwalało na uzyskanie przestrzeni pod budynkiem i dodatkowe zagospodarowanie jej. Ważne były poziome okna, które miały odpowiednio doświetlić pomieszczenia. I zmniejszyć dystans między człowiekiem a otoczeniem, maksymalnie otworzyć wnętrze na zewnętrze. Obligatoryjny był płaski dach z tarasem bądź ogrodem. Funkcjonalizm powinien objawiać się w wolnym planie – ciężar budynku powinien zostać przeniesiony na zewnętrzne ściany budynku, dzięki czemu wewnętrzne ściany byłyby działowe, co ułatwiłoby dowolne kształtowanie przestrzeni. I najważniejsza zasada, czyli wolna elewacja – pozbawiona dekoracji, obleczona ścianą okien na całej powierzchni.

Mimo jasnych założeń, modernizm nie był ruchem jednolitym – różne prądy, ideologie i kierunki rozwijały się, a punktem wspólnym była funkcjonalność. Nie znaczyło to jednak, że budynki były ascetyczne – czego doskonałym przykładem są prace załączone w albumie Socialist Modernism.